Từ một quốc gia phụ thuộc hoàn toàn vào nhập khẩu, Việt Nam đã trở thành nước tự chủ sản xuất nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng. Hành trình ấy được Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam) thực hiện bằng bản lĩnh, trí tuệ để giúp đất nước củng cố dự trữ chiến lược, nâng cao tính sẵn sàng chiến đấu của lực lượng vũ trang trong mọi tình huống.

Ngày 21-9-2025, tại lễ kỷ niệm 50 năm thành lập Petrovietnam, Tổng Bí thư Tô Lâm đã đánh giá cao vai trò của Petrovietnam trong bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia và an ninh quốc phòng, thể hiện qua năng lực tự chủ trong nghiên cứu, sản xuất và cung ứng nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng, an ninh.

Trong giai đoạn biến động địa chính trị và cạnh tranh năng lượng toàn cầu ngày càng gay gắt, việc bảo đảm nguồn nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng không chỉ là bài toán kỹ thuật mà còn là bước đi chiến lược để giữ vững chủ quyền quốc gia. Muốn tự chủ được nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng, quốc gia ấy phải có tầm nhìn chiến lược, khát khao tự chủ; cần có một ngành công nghiệp năng lượng hoàn chỉnh từ khai thác đến chế biến; có các nhà khoa học, chuyên gia trình độ cao làm chủ được công nghệ lọc hóa dầu. Chỉ khi đó mới có thể nghiên cứu, chuyển đổi từ sản xuất xăng dầu phục vụ đời sống tiêu dùng sang sản xuất nhiên liệu đặc chủng dựa trên nguồn lực sẵn có và điều kiện thực tế của đất nước. Hiện trên thế giới không có nhiều quốc gia đạt được năng lực này.

Với vấn đề tự chủ nhiên liệu đặc chủng, Thượng tướng Võ Tiến Trung, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Học viện Quốc phòng cho rằng, tự chủ thành công nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng cũng thể hiện tinh thần tự lực tự cường, sức mạnh đoàn kết của dân tộc Việt Nam. Tự chủ là một yếu tố quan trọng nếu xảy ra chiến tranh, vì thế việc tự chủ nhiên liệu đặc chủng là một đóng góp rất lớn của Công ty Cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR) vào sự nghiệp giữ nước của dân tộc trong bối cảnh tình hình thế giới phức tạp hiện nay.

Với tầm nhìn chiến lược và sự lãnh đạo toàn diện, sâu sát của Đảng và Chính phủ, ngay từ năm 2012, Bộ Quốc phòng đã sớm dự báo tình hình, giao nhiệm vụ cho Petrovietnam và BSR phối hợp với Cục Xăng dầu - Bộ Quốc phòng cùng Trung tâm Nhiệt đới Việt - Nga nghiên cứu, sản xuất các loại nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng. Đây là bước đi mang tầm chiến lược, vừa tận dụng tối đa nguồn lực trong nước để thay thế hàng nhập khẩu, vừa bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, tiết kiệm ngân sách Nhà nước.

Là một trong những trụ cột của nền kinh tế, Petrovietnam không chỉ góp phần quan trọng vào tăng trưởng và phát triển bền vững của đất nước mà còn thể hiện trách nhiệm sâu sắc với quốc gia. TS Lê Mạnh Hùng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐTV Petrovietnam, tự hào chia sẻ: Tập đoàn đã và đang đóng góp quan trọng vào 5 chữ “An” của đất nước, gồm: An ninh năng lượng; An ninh lương thực; An ninh kinh tế; An ninh quốc phòng và An sinh xã hội. Trong đó, đối với an ninh quốc phòng, việc sản xuất thành công nhiên liệu đặc chủng là một dấu ấn đặc biệt, minh chứng cho năng lực tự chủ công nghệ và tinh thần cống hiến của Petrovietnam đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc.

Khi bắt đầu nghiên cứu sản xuất nhiên liệu đặc chủng vào năm 2012, các kỹ sư và chuyên gia của BSR phải đối mặt với hàng loạt thách thức tưởng chừng như không thể vượt qua. Trong một cuộc họp Bộ Quốc Phòng với BSR, Đại tá Phạm Minh Nhật, Phó Cục trưởng Cục Xăng dầu, Tổng cục Hậu cần, Bộ Quốc phòng đã mô tả quyết định nhận nhiệm vụ sản xuất nhiên liệu đặc chủng là “một quyết định dũng cảm trong thời bình”.

Hồi tưởng lại bối cảnh và những ngày đầu đầy khó khăn khi nghiên cứu sản xuất nhiên liệu đặc chủng, ông Mai Tuấn Đạt, Phó Tổng Giám đốc BSR, chia sẻ: Khó khăn đầu tiên là việc thiết kế của Nhà máy Lọc dầu (NMLD) Dung Quất vốn không hướng tới sản phẩm nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng mà chỉ sản xuất nhiên liệu dân dụng. Trong khi đó, tiêu chuẩn kỹ thuật của nhiên liệu này lại khắt khe gấp nhiều lần. Khó khăn thứ hai là những rào cản về pháp lý, bởi dự án này là một dự án hoàn toàn mới, không có tiền lệ. Năm 2012, Luật Khoa học công nghệ cũng như các chính sách chưa khuyến khích nghiên cứu, đổi mới sáng tạo như hiện nay.

Khó khăn thứ ba là rào cản tâm lý, lo ngại ảnh hưởng đến nhiệm vụ chính của nhà máy là cung cấp xăng dầu dân dụng cho thị trường trong nước. NMLD Dung Quất cung cấp hơn 30% sản phẩm xăng dầu nội địa, nên bất cứ sự cố nào cũng sẽ tác động nghiêm trọng đến sản xuất, hệ thống vận tải và lưu thông hàng hóa toàn quốc, kéo theo rất nhiều hệ lụy cho nền kinh tế. Thế nhưng, dưới sự lãnh đạo của Đảng ủy Petrovietnam, Đảng ủy BSR, cùng khát khao phụng sự Tổ quốc, những người tham gia dự án này từ những ngày đầu vừa coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt, vừa là thử thách và cũng là cơ hội để chứng minh rằng trí tuệ Việt Nam hoàn toàn có thể chinh phục những công nghệ tiên tiến nhất.

Về mặt kỹ thuật, các tiêu chuẩn của nhiên liệu đặc chủng cao hơn xăng dầu thông thường rất nhiều. Với đặc thù cần thay đổi vận tốc, độ cao đột ngột, nhanh chóng để phục vụ quá trình chiến đấu, nhiên liệu dành cho máy bay phản lực JET A-1K phải có đặc tính lưu chuyển tốt trong động cơ ở mọi điều kiện nhiệt độ, áp suất; bay hơi hoàn toàn và bắt cháy trong giới hạn rộng; cháy bền vững với tốc độ cao; không chứa tro, không tạo muội; có tính chống mài mòn và ổn định cao để vận chuyển, tồn chứa. Trong khi đó, DO L-62 dành cho tàu ngầm với đặc thù hoạt động trong lòng biển sâu, điều kiện khắc nghiệt, cần có nhiệt độ giới hạn lọc và nhiệt độ đông đặc thấp (không lớn hơn -100C)… Và rào cản lớn nhất về kỹ thuật là NMLD Dung Quất vốn không được thiết kế để sản xuất sản phẩm với các đặc tính, tiêu chuẩn kỹ thuật này. Nếu thay đổi cấu hình sản xuất, có nguy cơ ảnh hưởng đến việc cung cấp xăng dầu dân dụng cho thị trường trong nước.

Làm sao để bảo đảm hài hòa giữa việc bảo đảm an ninh năng lượng, cung cấp xăng dầu dân dụng và sản xuất thành công nhiên liệu đặc chủng là một bài toán khó cho BSR. Để giải bài toán này, Đảng ủy BSR đã chỉ đạo các kỹ sư, chuyên gia của công ty dốc toàn lực, dành toàn bộ thời gian và tâm trí nghiên cứu để hoàn thành đồng thời cả hai nhiệm vụ.

Với bản lĩnh, trí tuệ của nhân sự Petrovietnam, nhóm nghiên cứu đã nhận diện các nút thắt kỹ thuật quan trọng và nghiên cứu sáng tạo các giải pháp cải tiến công nghệ tối ưu về điều chỉnh nguồn nguyên liệu thô và mở rộng giới hạn vận hành của các phân xưởng công nghệ CDU, KTU, LCO-HDT, để sản xuất các loại nhiên liệu đặc chủng như xăng máy bay JET A-1K và DO L-62 với chất lượng đáp ứng các tiêu chuẩn quân sự nghiêm ngặt do Bộ Quốc phòng ban hành.

Quá trình kiểm nghiệm cũng được thực hiện một cách bài bản và chặt chẽ. Các mẫu JET A-1K và DO L-62 sau khi sản xuất đã được gửi tới nhiều phòng thí nghiệm kiểm nghiệm độc lập trên thế giới, bảo đảm mọi chỉ số kỹ thuật đều đạt yêu cầu cao nhất. Khi các tiêu chuẩn được đáp ứng đầy đủ và nhận được sự đánh giá đồng thuận từ các chuyên gia Nga, nhiên liệu đặc chủng này tiếp tục được thử nghiệm trực tiếp trên nhiều loại động cơ khác nhau, cả trên mặt đất và trên biển, trong các điều kiện khí hậu, thời tiết đa dạng.

Việt Nam là một trong số ít các quốc gia trên thế giới làm chủ được công nghệ sản xuất nhiên liệu đặc chủng. Để sản xuất thành công, Petrovietnam và đơn vị thành viên trực tiếp thực hiện là BSR đã huy động gần như những nhân sự giỏi nhất của công ty trong nhiều lĩnh vực ngày đêm nghiên cứu, trong khi vẫn phải bảo đảm nhiệm vụ sản xuất hơn 30% nhu cầu xăng dầu tiêu dùng cho thị trường trong nước. Hàng chục mẫu dầu thô đã được phân tích, hàng trăm lần chạy máy mô phỏng, hàng nghìn trang tài liệu được nghiên cứu và rất nhiều đêm hàng chục con người cùng thức trắng làm việc… Tất cả chỉ vì một mục tiêu cuối cùng, nghiên cứu sản xuất thành công nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng, phục vụ nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc.

Trời không phụ lòng người, sau 3 năm triển khai nghiên cứu, ngày 25-3-2015, BSR tổ chức lễ công bố Quyết định cấp phép cho nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng do NMLD Dung Quất sản xuất và đón nhận Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Nói về việc này, ông Bùi Ngọc Dương, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐQT BSR chia sẻ: “Chúng ta đã chứng minh người Việt Nam có thể làm chủ công nghệ lọc hóa dầu tiên tiến nhất thế giới. NMLD Dung Quất hôm nay không chỉ là nơi sản xuất, mà là niềm tự hào - biểu tượng của trí tuệ, bản lĩnh, khát vọng Petrovietnam và tinh thần phụng sự Tổ quốc”.

Ở góc độ cụ thể, BSR đã đạt một mốc quan trọng: là đơn vị thứ hai ngoài lãnh thổ Liên bang Nga được Cục Nhiên liệu và Chất cháy Tên lửa thuộc Bộ Tham mưu Bảo đảm Vật tư - Kỹ thuật các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga cấp phép sản xuất nhiên liệu máy bay phản lực JET A‑1K và nhiên liệu diesel L‑62, dùng cho phương tiện kỹ thuật quân sự và thiết bị đặc biệt do Liên bang Nga chế tạo.

Sản xuất thành công nhiên liệu đặc chủng phục vụ quốc phòng không chỉ là thắng lợi về khoa học kỹ thuật mà còn phản ánh tinh thần dám nghĩ, dám làm, tích cực sáng tạo, biến khát khao phụng sự Tổ quốc thành kết quả cụ thể. Ủy viên Bộ Chính trị, Đại tướng Phan Văn Giang đã đánh giá cao tinh thần chủ động, nỗ lực nghiên cứu, sản xuất và cung ứng của tập thể BSR. Đại tướng Phan Văn Giang nhấn mạnh, việc BSR làm chủ công nghệ, đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe và kịp thời cung ứng nhiên liệu đặc chủng cho quân đội có ý nghĩa chiến lược trong việc nâng cao tiềm lực quốc phòng, giảm phụ thuộc nhập khẩu, tăng cường thế chủ động cho Việt Nam trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới có nhiều biến động khó lường.